Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết theo phong cách 3 miền

Mâm ngũ quả là một trong những thứ không thể thiếu trên bàn thờ của người Việt vào ngày Tết đầu năm mới. Đây được cho là nghi thức chào đón năm mới, giúp mang lại may mắn, tài lộc cho cả gia đình. Tuy nhiên do phong tục tập quán nên ở mỗi miền như Bắc, Trung, Nam lại có cách bày mâm ngũ quả khác nhau. Dưới đây là thông tin chi tiết.

Ý nghĩa của việc bày mâm ngũ quả ngày Tết

Bày mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết từ lâu đã trở thành nghi thức không thể thiếu của các gia đình Việt. Điều này thể hiện lòng hiếu thảo, thành kính của con cháu dâng lên tổ tiên và ẩn chứa nguyện cầu một năm vạn cát an khang trong gia sự. 

Thông thường, tùy vào phong tục tập quán từng địa phương cũng như khí hậu, sản vật mà người dân chọn các loại quả phù hợp để bày mâm ngũ quả.  5 loại quả tượng trưng cho 5 ngũ hành trong phong thủy gồm kim (kim loại), mộc (cây cối), thủy (nước), hỏa (lửa), thổ (đất). Vì vậy người ta thường chọn những loại quả mang màu sắc đặc trưng riêng của từng ngũ hành như Vàng, xanh, trắng, đỏ, đen (hoặc quả sẫm màu).

Ngoài ra, 5 loại quả trên mâm có ý nghĩa “ngũ phúc lâm môn”, tức là Phúc, quý, thọ, khang ninh, với mong muốn mang cuộc sống viên mãn thành tựu, đắc tài sai lộc, hạnh phúc an nhiên cho gia chủ.

Hướng dẫn cách bày mâm ngũ quả theo từng miền

Mâm ngũ quả miền Bắc

Theo phong tục miền Bắc, loại quả quan trọng không thể thiếu trong mâm ngũ quả là nải chuối xanh, được đặt ở dưới làm đế để bày các loại quả khác lên trên. Người miền Bắc cho rằng màu xanh của chuối biểu tượng cho mùa xuân và khi được ngửa lên trên thì giống với hình ảnh bàn tay tượng trưng cho sự bao bọc, che chở.

Tiếp theo là bưởi. Quả bưởi màu vàng tươi được đặt ở chính giữa với ước muốn một năm mới phúc lộc tròn đầy viên mãn.

Những quả còn lại trong mâm ngũ quả thường là các loại quả nhỏ như cam canh, lựu, quất, đào, táo, sung... Quả đào, quả hồng tượng trưng cho sự thăng tiến, thành đạt trong công việc. Quả lựu tượng trưng cho con cháu đông đúc, sum vầy, chăm ngoan. Quả quất, quả sung tượng trưng cho sự đắc tài sai lộc. Quả táo đỏ mang ý nghĩa giàu sang, phú quý.

Mâm ngũ quả miền Trung

Mâm ngũ quả của miền Trung thường khá đơn giản và không cầu kỳ như của miền Bắc. Các loại quả thường được chọn để bày trên mâm ngũ quả thường là: Chuối, mãng cầu, dưa hấu, sung, dừa, đu đủ, cam, táo, nho, sung...Thông thường, quả to và nặng được đặt ở dưới làm đế và quả nhỏ hơn xếp bên trên theo hình tháp. 

Mâm ngũ quả miền Nam

Người miền Nam thường bày mâm ngũ quả bằng 5 loại quả là Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung. Theo quan niệm của người miền Nam, các loại quả này ghép tên lại sẽ thành “Cầu sung vừa đủ xài” thể hiện ước nguyện năm mới sung túc đủ đầy.

Trái với miền Bắc hay miền Trung, người miền Nam không dùng chuối, cam quýt để bày mâm ngũ quả ngày Tết. Bởi theo họ, từ chuối có phát âm giống với “chúi” thì việc làm ăn sẽ không suôn sẻ, may mắn. Quả cam, quả quýt không được dùng vì sợ vướng chuyện rắc rối thị phi khi liên quan đến câu “quýt làm cam chịu”.

Ngoài ra, một số gia đình còn đặt 3 trái thơm (quả dứa) lên bàn thờ với mong cầu con cái mạnh khỏe, sum vầy. Phía hai bên ban thờ thường bày cặp dưa hấu vỏ xanh sẫm và được bổ vào mồng 1 Tết Nguyên Đán với quan niệm màu đỏ của ruột dưa hấu sẽ mang lại may mắn, phước lành cho cả năm.

Những điều cần lưu ý khi bày ngũ quả ngày Tết

Khi bày mâm ngũ quả, bạn cần lưu ý các vấn đề sau:

• Không chọn các loại quả đã chín bởi sẽ nhanh hỏng.
• Tránh sử dụng các loại quả có mùi vị đắng, cay, quá chua bởi dễ liên tưởng đến vận xui, cay đắng trong cuộc đời.
• Tuyệt đối không bày mít, sầu riêng... bởi các loại quả này nhiều gai góc và có mùi quá nồng, không phù hợp không gian tâm linh.
• Không nên rửa các loại quả mà chỉ nên dùng khăn ẩm lau sạch từng quả.
• Không nên cài các loại bánh kẹo vào mâm quả mà chỉ nên bày bên cạnh để giữ nguyên ý nghĩa ngũ hành tương sinh trên mâm ngũ quả.
• Không dùng hoa giả, quả giả bày lên ban thờ bởi sẽ tổn hại phước lộc của gia chủ.

TRên đây là những điều cần lưu ý về cách bày mâm ngũ quả ngày Tết. Hy vọng hữu ích cho bạn!